Celiakia, nadwrażliwość na gluten oraz alergia – czym się różnią?
Celiakia, nadwrażliwość na gluten oraz alergia to choroby glutenozależne. Są to trzy odrębne schorzenia, które różni sposób ich powstawania.
Celiakia
Wszystkie te choroby łączy jedna wspólna rzecz – gluten. Jest to białko roślinne znajdujące się w produktach z pszenicy, glutenu, orkiszu i żyta. Spożycie tych produktów skutkuje dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego takimi jak bóle brzucha, biegunki, utrata masy ciała, wzdęcia.
Pomimo tych podobieństw inny jest sposób ich powstawania. Celiakia czyli inaczej choroba trzewna charakteryzuje zanik kosmków jelitowych. Dzieje się tak w odpowiedzi na dostarczany z pożywieniem gluten. Kosmki jelitowe odpowiedzialne są za przyswajanie substancji odżywczych. Ich uszkodzenie prowadzi do zaburzeń wchłaniania i w konsekwencji niedoborów w organizmie.
Nadwrażliwość na gluten
Nadwrażliwość na gluten to choroba nie do końca poznana. Tak jak celiakia charakteryzuje się biegunkami oraz bólem brzucha. Diagnoza nadwrażliwości jest jednak o wiele trudniejsza. Kosmki jelitowe nie są uszkodzone, a diagnoza polega jedynie na obserwacji objawów, które występują u pacjenta. Wiele osób diagnozuje u siebie nadwrażliwość samemu. Jednak tylko co czwarta osoba, która samodzielnie stwierdziła nadwrażliwość na gluten faktycznie spełnia kryteria diagnostyczne.
Alergia na gluten
Inną chorobą glutenozależną jest alergia na gluten. Jej objawy pojawiają się w przeciągu kilku minut od spożycia produktu zawierającego gluten. W przeciwieństwie do celiakii będącej chorobą na całe życie, objawy alergii na gluten mogą z czasem złagodnieć, a nawet ustąpić.
Dieta bezglutenowa
Jedynym sposobem leczenia chorób glutenozależnych jest dieta bezglutenowa. Jest ona trudna do utrzymania, ponieważ gluten znajduje się w bardzo wielu produktach spożywczych.
Główne założenie diety bezglutenowej to eliminacja produktów w których znajduje się gluten. Należą do nich produkty z pszenicy, orkiszu, żyta oraz jęczmienia.
Kontrowersyjnym zbożem jeśli chodzi o dietę bezglutenową jest owies z którego produkuje się np. płatki owsiane. Owies nie zawiera glutenu, ale może być nim silnie zanieczyszczony. Kupujący produkty owsiane należy wybierać te z przekreślonym symbolem kłosa.
Zboża naturalnie bezglutenowe to: proso, kukurydza, sorgo, ryż, milka abisyńska. Innymi produktami bezglutenowymi, które mają dużą wartość odżywczą i mogą zastąpić tradycyjne mąki to amarantus, soja, ziemniaki, tapioka, babka płesznik, ziarna lnu, gryka oraz dziki ryż.
Gluten mogą zawierać również produkty garmażeryjne np. gotowe pierogi czy krokiety, wędliny, konserwy mięsne, jogurty owocowe, sery, gotowe dressingi, słodycze, mieszanki przypraw i zupy w proszku. Zależy to sposobu produkcji przez producenta wyżej wymienionych produktów. Dlatego będąc na diecie bezglutenowej należy zawsze dokładnie czytać składy.
Z tego względu, że nie wszyscy chcą sprawdzać skład produktów swoim pacjentom polecam sprawdzone przeze mnie i przetestowane produkty bezglutenowe. Aktualnie miałam przyjemność testować produkty firmy Incola , które polecam. Szczególnie składem oraz smakiem zachwyciły mnie chrupaki. Chrupaki bezglutenowe dostępne są w trzech wariantach smakowych (naturalne, o smaku zielonej cebulki oraz o smaku pizzy).
Celiakia to nie jedyna choroba glutenozależna. U niektórych ludzi pomimo prawidłowych kosmków jelitowych również mogą pojawić się objawy nietolerancji. Można wtedy podejrzewać nadwrażliwość na gluten lub alergie. Nie należy jednak stawiać diagnozy samemu. Warto wybrać się do lekarza aby być pewnym. Jeżeli masz którąś z chorób glutenozależnych skorzystaj z usług dietetyka. Pomoże ci w ułożeniu odpowiednio zbilansowanej diety bezglutenowej.
Literatura
- Hozyasz Kamil, Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCNG) – choroba ponownie odkryta, Fam Med Prim Care Rev 2015; 17(3) str. 79–83
- Grzymisławski Maria, Stankowiak – Kulpa Hanna, Włochal Małgorzata, Celiakia – standardy diagnostyczne i terapeutyczne 2010 roku, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, 1 (1) str. 12-21
- Stępień Marta, Bogdański Paweł, nadwrażliwość na gluten — fakty i kontrowersje, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2013, 4 (4), str. 183–191
- Sicherer SH, Sampson Food allergy, Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2006;117:S470-5
- NICE clinical guideline “Diagnosis and assessment of food allergy in children and young people in primary care and community settings”
- Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States, Summary of the NIAID-Sponsored Expert Panel Report, National Institute of Allergy and Infectious Diseases, December 2010
