Czy jestem otyła? Co robić?
Otyłość staje się problemem na skalę światową. Wg raportów WHO w 2016 roku już ponad 1,9 miliarda dorosłych charakteryzowała nadmierna masa ciała, z czego 650 milionów cierpiało na otyłość. Normy dotyczące masy ciała są ściśle określone. Do oceny stanu odżywienia organizmu wykorzystywane są różne metody, jedną z najprostszych jest obliczenie wskaźnika BMI. Wyliczając Body Mass Index określa się stosunek masy ciała do wzrostu, a jako normę uznaje się wartości od 18,5 do 24,9 kg/m2. Wszelkie wyniki poniżej 18,5 oznaczają niedożywienie, wartości powyżej 25- nadmierną masę ciała. Z otyłością mamy do czynienia po przekroczeniu granicy BMI=30 kg/m2.
BMI- kiedy nie jest idealne
Wskaźnik BMI nie jest wskaźnikiem idealnym. Obliczając BMI nie bierze się pod uwagę ilości występującej w organizmie tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej oraz ich wzajemnego stosunku. Z tego względu nie jest to właściwy sposób do oceny stanu odżywienia kobiet w ciąży czy choćby sportowców. W przypadku osób otyłych jest to jednak wskaźnik obrazujący skalę problemu i ryzyko wystąpienia powikłań.
Kategoria | BMI |
NIEDOWAGA | >18,5 |
NORMA | 18,5-24,9 |
NADWAGA | 25-29,9 |
OTYŁOŚĆ | 30-34,9 |
OTYŁOŚĆ II STOPNIA | 35-39,9 |
OTYŁOŚĆ III STOPNIA | >40 |
Otyłość- zagrożenia
Bardzo ważna jest świadomość, że otyłość nie jest problemem wizualnym i nie wiąże się jedynie ze zmniejszoną akceptacją wyglądu ciała osób otyłych. Otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym prowadzącym do śmiertelnych powikłań. Biorąc pod uwagę, że często jest bezpośrednią przyczyną występowania groźnych schorzeń, można uznać że znaczna nadmierna masa ciała może w efekcie prowadzić do śmierci. WHO wskazuje na główne zagrożenia wynikające z otyłości wymieniając wśród nich schorzenia układu krążenia, nowotwory, cukrzycę czy nieprawidłowości układu ruchu. Ważne jest podkreślenie, że choroby układu krążenia są od lat w czołówce głównych przyczyn zgonów. Wraz ze wzrostem masy ciała wzrasta ryzyko wystąpienia chorób dietozależnych m.in. cukrzycy która często pozostaje niezdiagnozowana do momentu rozwinięcia się kolejnych poważnych powikłań. Nieleczona cukrzyca prowadzi do zaburzeń układu nerwowego, może spowodować ślepotę czy zakażenia. Również same wahania poziomu glukozy we krwi mogą stanowić zagrożenie życia.
Sposoby prewencji
Zarówno wystąpieniu otyłości jak i wynikających z niej powikłań (cukrzyca, choroby endokrynologiczne, niektóre nowotwory, choroby układu krążenia) można w znacznej mierze zapobiegać. Jako prewencję chorób dietozależnych uznaje się normalizację masy ciała i utrzymanie jej w prawidłowych wartościach. Jako główne przyczyny występowania nadmiernej masy ciała WHO wymienia zbyt wysoką podaż energii ( spożywanie zbyt dużych ilości pożywienia i/lub wybieranie produktów wysokokalorycznych), oraz zbyt mały poziom aktywności fizycznej. W obu przypadkach bezpośrednim powodem odkładania niekorzystnej dla organizmu tkanki tłuszczowej jest nieprawidłowy stosunek podaży energii do jej wydatkowania. W ramach zapobiegania wystąpieniu nadwagi należy zadbać o zrównoważenie tych czynników. Warto wiedzieć, że nie tylko ilość dostarczonej do organizmu energii ma znaczenie dla profilaktyki zdrowotnej. Istotny jest też skład spożywanych produktów oraz właściwa podaż makro- i mikroskładników w diecie. Normy spożycia każdego składnika gwarantujące najlepszy stan zdrowia są ściśle określone i zależne od wielu czynników takich jak płeć, wiek, stan fizjologiczny, rodzaj wykonywanej pracy czy nawet miejsce zamieszkania. Istnieją jednak uniwersalne, ogólne zasady których przestrzeganie pomaga zachować prawidłową masę ciała i oddalić ryzyko wystąpienia schorzeń dietozależnych. Do głównych zasad zdrowego żywienia zaliczyć można:
- Ograniczenie spożycia cukrów prostych
- Ograniczenie spożycia kwasów tłuszczowych nasyconych
- Ograniczenie spożycia kwasów tłuszczowych o konfiguracji trans
Wszystkie z tych trzech grup składników powinny być w miarę możliwości wyeliminowane z codziennej diety, a ich źródłem są najczęściej uznawane ogólnie za „niezdrowe” produkty: batoniki, wyroby cukiernicze, margaryny, tłuste potrawy typu fast food czy duża część produktów gotowych do odgrzania.
-
Terapia
Terapia otyłości powinna polegać głównie na leczeniu żywieniowym. Dietoterapia jest również podstawą leczenia chorób dietozależnych w tym cukrzycy czy zespołu metabolicznego, a także niektórych chorób endokrynologicznych np. PCOS. Niestety często jest to bagatelizowane i jako najprostszy dla pacjenta sposób leczenia wykorzystuje się farmakoterapię. Warto pamiętać że farmaceutyki w leczeniu otyłości i chorób dietozależnych powinny być wykorzystywane w skrajnych przypadkach lub jako uzupełnienie terapii żywieniowej. Dieta osób ze znaczną nadmierną masę ciała powinna być ustalona przez specjalistę dietetyka i dostosowana do indywidualnych parametrów. Musi ona charakteryzować się niedoborem kalorycznym przy dostarczeniu wszystkich niezbędnych dla organizmu składników odżywczych. Istotnym elementem terapii jest też odpowiednio dobrana i kontrolowana aktywność fizyczna oraz obszerna edukacja żywieniowa. Dietoterapia jest też najważniejszym elementem terapii cukrzycy typu 2 oraz istotnym czynnikiem warunkującym poprawę zdrowia w innych chorobach dietozależnych np. zespole metabolicznym, nadciśnieniu, miażdżycy, PCOS czy hipercholesterolemii.
Otyłość stanowi rosnący problem zdrowotny i jest przyczyną występowania groźnych, a nawet śmiertelnych powikłań. Bardzo ważne jest wczesne zapobieganie rozwojowi nadwagi, jako realny czynnik zmniejszający ryzyko wystąpienia poważnych chorób.
Polecam Ci
Jeśli potrzebujesz pomocy w odchudzaniu, mogę dla Ciebie ułożyć dietę odchudzającą
Natomiast jeśli chcesz pomóc bliskiej osobie, bez mówienia o tym wprost polecam Ci Voucher podarunkowy porady dietetycznej lub diety.
Dostępne są również Vouchery z planerami dietowicza, które ułatwiają realizacje np. odchudzania.
Literatura:
- World Health Organization (WHO),[online, dostęp 08.01.2098r.] https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
- Bean Anita “Żywienie w sporcie. Kompletny przewodnik”,str.30-32, 147
- Constantine Tsigos, Vojtéch Hainer, Arnaud Basdevant, Nick Finer, Martin Fried, Elisabeth Mathus-Vliegen ,Dragan Micic, Maximo Maislos, Gabriela Roman, Yves Schutz, Hermann Toplak, Barbara Zahorska-Markiewicz, “Management of obesity in adults: European clinical practice guidelines”, Obes Facts. 2008 ;1(2):106-16
- Normy żywienia dla populacji polskiej pod red. prof. dr hab. med. Jarosz M., str.59-60