Dieta na przytycie

Większość osób kojarzy słowo “dieta” z procesem odchudzania i redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej. Częstym zadaniem indywidualnie zbilansowanego jadłospisu jest też wbrew powszechnemu przekonaniu zwiększenie masy ciała. Niedowaga jest stanem zwiększonego ryzyka zdrowotnego i nie powinno się dążyć do jego osiągnięcia. Znaczna niedowaga może powodować trudności w leczeniu chorób współistniejących, nieprawidłowości hormonalne, zaburzenia płodności, anemię, osłabienie siły mięśni czy kości. Jakie schorzenia mogą doprowadzić do znacznej niedowagi czy nawet wyniszczenia organizmu? Czym charakteryzuje się “dieta na przytycie”?

Zakres prawidłowego BMI (Body Mass Index, wskaźnik masy ciała) waha się między 18,5 a 24,9.

Wartości poniżej normy wymagają najczęściej konsultacji specjalisty- dietetyka, a w niektórych przypadkach ( np. zaburzenia odżywiania) psychodietetyka lub psychologa. Postępowanie żywieniowe w przypadku niedostatecznej masy ciała zależne jest od przyczyny niedowagi, zawsze jednak ma na celu normalizację i utrzymanie prawidłowego stanu odżywienia. Efekt taki można uzyskać obliczając zapotrzebowanie energetyczne organizmu i bilansując dietę tak, by dostarczyła odpowiednią ilość kalorii w codziennym jadłospisie. Jakie są więc ogólne zasady diety mającej na celu zwiększenie masy ciała?

• dodatni bilans energetyczny

Za utrzymanie, zwiększenie lub redukcję masy ciała odpowiada podaż energii z pożywieniem. Kiedy pobór energii jest zbyt mały, jej wydatkowanie za duże, lub nie jest prawidłowo wykorzystana- masa ciała ulega zmniejszeniu.  O tym, czy efektem stosowania diety będzie przyrost czy też minimalizacja tkanki tłuszczowej decyduje dodatni, ujemny lub zerowy bilans energetyczny. Dieta mająca na celu zwiększenie masy ciała musi charakteryzować się większą podażą energii niż jej wydatkowaniem podczas codziennych czynności.

• odpowiednia podaż makro- i mikroskładników

Niezależnie od ilości dostarczanej z pożywieniem energii, odpowiednio zbilansowana dieta musi dostarczać wszystkich niezbędnych dla zachowania zdrowia makro- i mikroskładników. Dieta prowadząca do zwiększenia masy ciała nie może się więc opierać na wysokolalorycznych, niezdrowych produktach jak np. potrawy typu fast food, słodycze czy słodkie przekąski. Prawidłowy dobór produktów warunkuje odpowiednie zdrowie i osiągnięcie oczekiwanego efektu.

Poza wspomnianymi wspólnymi cechami każdej diety mającej na celu terapię niedowagi, każdy jadłospis powinien być dostosowany do przyczyny wystąpienia nieprawidłowej masy ciała. Znaczna niedowaga może być wynikiem kacheksji (wyniszczenia na skutek przebiegu choroby nowotworowej, zaburzeń odżywiania (anorexia, bulimia) czy choćby zaburzeń wchłaniania. W przypadku znacznego niedożywienia terapia dietetyczna powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą w celu uniknięcia powikłań związanych z nadmiernym dostarczeniem organizmowi składników mineralnych (zespół ponownego odżywienia, refeedeing syndrome). Terapia wyniszczenia przebiegającego podczas schorzeń związanych ze zmianą postrzegania własnego ciała, konieczna jest współpraca terapeuty lub psychiatry oraz pomoc rodziny i najbliższych

Literatura

1.” Kliniczny zarys chorób wewnętrznych. Podręcznik dla studentów dietetyki”pod red. Cymerys M., Rutz- Danielczak A., Pupek Musialik D., Tykarski A, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 2013 str. 232-238

2.Gawęcki J., “Żywenie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu”, PWN, Warszawa 2012r. str. 133-138

3. Joanna Krawczyk, Anna Świeboda-Sadlej, “Interwencje żywieniowe u chorych

na nowotwory złośliwe”, Współczesna Onkologia (2010) vol. 14; 6 (397–402