Żywienie kobiet w ciąży – ogólne zalecenia oraz przeciwskazania

Prawidłowe odżywianie podczas ciąży to jeden z ważniejszych czynników wpływający na prawidłowy przebieg ciąży. Ma ono wpływ nie tylko na właściwy rozwój dziecka w okresie płodowym, ale również na dalszych etapach jego życia. Zarówno w okresie dzieciństwa jak i w życiu dorosłym.

Zapotrzebowanie energetyczne

Kobiety w ciąży często dostają od swoich bliskich porady, że mogą pozwolić sobie na nieograniczone przyjmowanie pokarmów. Argumentują to tym, że kobieta musi „jeść za dwojga” aby dziecko prawidłowo się rozwijało. Jest w tym trochę prawdy, bo faktycznie zapotrzebowanie energetyczne zwiększa się, ale nie diametralnie. Zapotrzebowanie energetyczne wzrasta o 360 kcal na dzień w II trymestrze i o 475 kcal w III trymestrze.

Ogólne zalecenia

Dieta kobiety ciężarnej oparta jest na zasadach racjonalnego żywienia. Zapotrzebowanie energetyczne powinny pokrywać głównie węglowodany. Ich dobrym źródłem są produkty zbożowe. Należy wybierać te z pełnego przemiału ponieważ zawierają więcej witamin i błonnika pokarmowego.

Bardzo ważne jest dostarczenie odpowiedniej jakości białka. W diecie kobiety ciężarnej 60% ogólnej ilości białka powinno stanowić te pełnowartościowe czyli pochodzenia zwierzęcego. Jego źródłem jest mięso oraz mleko i jego przetwory. Nie powinny to być jednak produkty z mleka niepasteryzowanego oraz surowe mięso. Produkty te mogą być źródłem chorobotwórczych bakterii groźnych dla rozwijającego się płodu.

Istotny jest również rodzaj tłuszczy spożywanych podczas ciąży. Spożywane tłuszcze powinny dostarczać w odpowiedniej ilości kwasów omega-3 oraz omega-6. Są one ważne ponieważ omega-3 wspomaga prawidłowy rozwój mózgu, z kolei niedobór kwasów omega-6 może doprowadzić do ostrej niewydolności oddechowej u wcześniaków. Źródłem omega-6 są tłuszcze roślinne takie jak olej sojowy, kukurydziany czy słonecznikowy. Z kolei kwasy omega-3 można znaleźć w tłustych rybach morskich np. w śledziu i łososiu, a także w oleju słonecznikowym oraz siemieniu lnianym. Należy ograniczyć, a najlepiej wykluczyć spożywanie produktów będących źródłem izomerów trans czyli margaryn twardych, wysoko przetworzonej żywności typu chipsy i słodycze. Izomery trans są szkodliwe nie tylko dla ciężarnej, ale również dla rozwijającego się płodu.

Niezbędne witaminy i składniki mineralne

W jadłospisie kobiety w ciąży nie powinno zabraknąć warzyw i owoców. Są one źródłem witamin, składników mineralnych. Szczególnie ważny jest kwas foliowy i o nim należy powiedzieć parę słów więcej. Niedobór kwasu foliowego może doprowadzi do powstania wad cewy nerwowej takich jak rozczep kręgosłupa czy małomózgowie. Co prawda kwas foliowy znajduje się w wielu produktach takich jak warzywa liściaste, owoce cytrusowe, drożdże czy produkty pełnoziarniste.  Jednak jego przyswajalność z pożywienia jest niska i nie pokrywa zapotrzebowania. Niezbędna jest więc suplementacja syntetycznymi preparatami.

Dieta w ciąży – produkty przeciwskazane

Wiele składników żywności może mieć negatywny wpływ na rozwój płodu. Do produktów przeciwskazanych należy alkohol. Jego spożycie na każdym etapie ciąży może skutkować pojawieniem się u dziecka Płodowego Zespołu Alkoholoego (FAS). O ile o negatywnym wpływie alkoholu wie prawie każda ciężarna to o ograniczeniu kawy niekoniecznie. Nie trzeba z niej rezygnować, ale zaleca się ograniczenie, ze względu na zmniejszony metabolizm kofeiny oraz możliwość przechodzenia jej przez łożysko do płodu. Zaleca się aby nie przyjmować więcej niż 300 g kofeiny na dzień. Taka ilość odpowiada 2 filiżanką kawy.

Należy uważać również na produkty bogate w witaminę A (np. wątroba), a już na pewno nie należy jej suplementować bez konsultacji z lekarzem. Nadmiar witamina A ma działanie toksyczne na rozwijający się płód.

Przeczytaj również artykuł Ryzyko związane z zatruciami pokarmowymi w ciąży

Czy można odchudzać się w ciąży?

Wiele kobiet postanawia rozpocząć odchudzanie podczas ciąży, bojąc się zmiany sylwetki. Co prawda zarówno niedowaga i nadwaga mogą mieć negatywny wpływ na rozwój ciąży, ale o prawidłową masę ciała należy zadbać tuż przed planowaną ciążą. Odchudzanie podczas ciąży nie jest dobrym pomysłem ponieważ podczas tego procesu łatwo o niedobory witamin i składników mineralnych do których nie należy dopuszczać. Niebezpieczny jest szczególnie niedobór żelaza, którego suplementacja nie przynosi szybkich efektów. Niedobór tego składnika może być powodem anemii, a ta z kolei powodem rozwoju zaburzeń psychicznych u matki, co może wpłynąć negatywnie na rozwój psychiczny dziecka.

Dieta kobiety ciężarnej powinna być oparta przede wszystkim na zasadach racjonalnego odżywiania się. W tym okresie należy dbać o to aby nie występowały niedobory witamin i składników mineralnych i wprowadzić ewentualną suplementację po konsultacji z lekarzem. Prawidłowo ułożony jadłospis pozwoli na zachowanie zdrowia kobiety i jej przyszłego dziecka.

Zobacz

jakie produkty możesz wcześniej zapakować do torby i zabrać ze sobą do szpitala na czas porodu

Żywienie kobiety karmiącej piersią- ogólne zalecenia i przeciwwskazania

Wymioty- co jeść?

Zaparcia- co jeść?

Naturlane sposoby na trawienie

Literatura:

1. Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia 2017
2. Wendołowicz, E. Stefańska, L. Ostrowska, Żywienie kobiet w okresie ciąży, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr.3, str 341-345
3. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL 2017
4. Kapka-Skrzypczak, J. Niedźwiecka, M. Skrzypczak, A. Wojtyła, Kwas foliowy – skutki niedoboru i zasadność suplementacji, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 1, str. 65-69
5. Wierzejska, M. Jarosz, W. Sawicki, J. Stelmachów, M. Siuba, Antyzdrowotne zachowania kobiet ciężarnych. Tytoń, Alkohol, Kofeina, Żywienie człowieka i metabolizm, 2011, XXXVIII, nr 2, str 84-98
6. W. Wójciak, E.Mojs, M.M. Michalska, D. Samulak, Podejmowanie odchudzanie w okresie ciąży a poporodowe surowicze stężenie żelaza u kobiet – badanie wstępna, Probl Hig Epidemiol, 2013, 94 (4), str. 893-896