Diety cud- fakty i mity
Często powtarzanym przez osoby zaczynające dietę zdaniem jest “wypróbowałam już kilka sposobów odżywiania” czy “byłem na różnych dietach”. Większość z nas w ciągu swojego życia, bardziej lub mniej świadomie zmienia sposób swojego żywienia. Czasem jest to spowodowane preferencjami smakowymi, możliwościami finansowymi, zmianą miejsca zamieszkania czy modą. Często jednak motywacją do zmiany diety jest chęć “zgubienia” nadmiaru kilogramów. Większość osób szukając informacji wśród znajomych lub na forach internetowych natrafia na popularne w danym okresie “diety cud”, gwarantujące najczęściej szybkie efekty i piorunujący efekt.
Dieta Dukana (wysokobiałkowa)
Charakterystyczną cechą diety Dukana jest bardzo duża podaż białka przy zwyczajowym dostarczaniu tłuszczu i radykalnie zmniejszonej ilości węglowodanów. Jej plusem jest dość znaczna utrata masy ciała w początkowym okresie, jednak zdecydowanie nie jest to dieta zalecana przez specjalistów w dziedzinie żywienia człowieka. Dieta Dukana jest niedoborowa nie tylko w węglowodany, ale też w witaminę D, K, C oraz błonnik . Węglowodany stanowiące w tym przypadku najmniejszą część spożywanych racji pokarmowych pełnią w organizmie wiele ważnych funkcji, między innymi są niezbędne dla prawidłowej pracy mózgu i mięśni. Bezwzględnie z diety Dukana nie powinny korzystać osoby cierpiące na cukrzycę czy choroby nerek oraz dzieci.
Dieta Kwaśniewskiego (wysokotłuszczowa)
Dieta Kwaśniewskiego bazuje na produktach wysokotłuszczowych. Podobnie jak w przypadku diety Dukana podstawą jest eliminacja węglowodanów. W tym przypadku również zaletą jest szybka utrata masy ciała (najszybsza w początkowym etapie), jednak podobnie jak wszystkie “diety cud”, i ta ma wiele wad. Dieta wysokotłuszczowa może wpływać negatywnie na profil lipidowy organizmu. Założenia takiego sposobu żywienia są też nie zgodne z normami żywienia dla populacji polskiej, mówiącymi o ograniczaniu spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych. Przykładowe jadłospisy możliwe do znalezienia na stronach internetowych obfitują w masło, tłuste mięso, wędliny czy smalec. Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych należy ograniczyć do minimum, co stoi w sprzeczności z założeniami wysokotłuszczowej diety Kwaśniewskiego.
Dieta Atkinsa (niskowęglowodanowa)
Podstawową zasadą diety Atkinsa jest znaczne ograniczenie podaży węglowodanów. Aby uzyskać taki efekt konieczne jest wyeliminowanie z diety nie tylko słodyczy, ale też produktów zbożowych, owoców czy warzyw. W jadłospisie uwzględnia się dużą podaż białka i tłuszczu, które przekraczają ogólnie przyjęte normy żywienia. W przypadku diety Atkinsa zalecana podaż węglowodanów to ok. 30 g co jest zdecydowanie niewystarczające dla prawidłowej pracy organizmu. Należy pamiętać, że cukry dostarczane z dietą pełnią w ciele człowieka wiele bardzo istotnych funkcji: stanowiąc podstawowy składnik energetyczny wpływają na pracę mięśni, jako błonnik wpływają na prawidłową pracę jelit i odpowiedni stan mikroflory jelitowej, są też niezbędne dla prawidłowej pracy układu nerwowego i mózgu. Ostatni z wymienionych aspektów jest na tyle istotny, że uwzględniono dla niego punkt odcięcia, czyli ilość węglowodanów która powinna być spożywana aby zapewnić odpowiednią pracę mózgu. Za tę wartość uznaje się 130g/ dzień dla każdego dorosłego człowieka3. Nietrudno więc zauważyć że dieta ubogowęglowodanowa nie spełnia tego warunku. Dodatkowym aspektem który należy wziąć pod uwagę jest brak możliwości dostarczenia wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Eliminacja wartościowych produktów węglowodanowych, takich jak owoce, warzywa czy pełnoziarniste produkty zbożowe, zubaża dietę w witaminę C, kwas foliowy, witaminę B1 czy błonnik. Przewlekły niedobór tych niezbędnych dla zachowania zdrowia składników może prowadzić do poważnych następstw jak niedokrwistość, problemy skórne czy ogólne niedożywienie jakościowe.
Wspólną cechą wszystkich opisanych diet jest niska zawartość węglowodanów. Wiąże się to też z podobnymi konsekwencjami i niedoborami. Restrykcyjne “diety cud” często kuszą szybkimi efektami, jednak nie zawsze wspomina się o ich negatywnych skutkach dla zdrowia organizmu. Nie ulega jednak wątpliwości, że alternatywny sposób odżywiania np. dieta bogatotłuszczowa znajdzie zastosowanie nawet w dietetyce klinicznej np. w dietoterapii osób cierpiących na padaczkę lekooporną, czy mukowiscydozę.
Nadrzędną zasadą stosowania diety jest jej dostosowanie do potrzeb konkretnego organizmu. Bez względu na to, czy zamierzonym efektem jest uzyskanie zgrabnej sylwetki czy poprawa samopoczucia i stanu zdrowia- sposób żywienia musi być racjonalny i zbilansowany. Stosowanie radykalnych diet opierających się na pojedynczym składniku odżywczym lub produkcie, prawie z pewnością doprowadzi do niedoborów pokarmowych. Zawsze należy też pamiętać że stosowanie diety ma ogromny wpływ na stan zdrowia, dlatego warto jest dobrze się zastanowić zanim w pogodni za szybkimi efektami podjęta zostanie niewłaściwa decyzja.
Literatura:
1.Łagowska K., Woźniewicz M., Jeszka J. “ Ocena wartości odżywczej diet odchudzających zamieszczonych na portalach internetowych“, Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 824-827
2.Normy żywienia dla populacji polskiej pod red. prof. dr hab. med. Jarosz M., str.65
3.Grygiel- Górniak B., Przysławski J., Stelmach- Mardas M., Mosor M., Nowak J. ” SPOSÓB ŻYWIENIA A INSULINOOPORNOŚĆ W GRUPIE KOBIET OTYŁYCH PO MENOPAUZIE Z DYSLIPIDEMIĄ”, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str.277-283
4.Zubiel M., Wendorff J. ” Dieta ketogenna w leczeniu opornych padaczek wieku dziecięcego doświadczenia Kliniki Neurologii ICZMP w Łodzi”, Neurologia dziecięca 2005, 14, str. 27-3
